Jak oddać w Legal English tytuł polskiego prokuratora? Czy i na ile można w tym celu skorzystać z obcych wzorów? Zapraszam do lektury.
Na początek przyjrzyjmy się nazewnictwu instytucji oskarżyciela publicznego w USA i UK. W USA należy wyodrębnić prokuratorów działających w oparciu o prawo stanowe i prawo federalne. Każdy stan ma swoją wewnętrzną regulację stanowiska oskarżyciela publicznego, co powoduje, że można spotkać się z różnorodnym nazewnictwem lokalnych prokuratorów: od County Attorney i State Prosecutor przez Commonwealth’s Attorney, County Prosecutor, Prosecuting Attorney czy wreszcie najpopularniejszy District Attorney (w skrócie „D.A.”, znany z amerykańskiej kinematografii) Odmiennie niż w Polsce, oskarżyciele Ci najczęściej wybierani są w drodze wyborów lokalnych (local elections), poprzedzanych kampanią zbliżoną do politycznej, a następnie kompletują swój zespół doradców i asystentów, któremu przewodzą. Jednolite nazewnictwo dotyczy natomiast United States Attorneys (dawniej federal prosecutors lub US District Attorneys), którzy działają w oparciu o prawo federalne. Wybiera ich Prezydent, a następnie ich wybór zatwierdza Senat (appointed by the president and confirmed by the Senate).
W Anglii i Walii działa jednolita Crown Prosecution Service (CPS), czyli tzw. Koronna Służba Prokuratorska, pełniąca rolę oskarżyciela publicznego. Warto jednak zauważyć, że CPS wypełnia głównie zadania o charakterze prawnym- przede wszystkim poprzez decydowanie, czy dowody są wystarczające do postawienia zarzutów (to charge) oraz przygotowanie aktu oskarżenia (indictment) i skierowanie sprawy do sądu. Odmiennie niż w Polsce nie prowadzi natomiast działań śledczych, które pozostają domeną policji i koronerów (coroners). Nadzór (supervision) nad CPS sprawuje mianowany bezpośrednio przez premiera Attorney General for England and Wales, czyli Prokurator Generalny Anglii i Walii.
Korzystając z obcych wzorców możemy skonstruować określenie przydatne do określania rodzimych prokuratorów. Warto na wstępie odrzucić amerykański wzorzec zawierający słowo Attorney, gdyż przywodzi on na myśl pełnomocnika. Do grona false friends należy również zaliczyć angielskie słowo Procurator, również oznaczające pełnomocnika (zob. szerzej wpis zawody prawnicze – radca prawny i adwokat). Z oczywistych względów trudno do Polski przenieść dookreślenie Crown (koronny, królewski). Zasadniczym składnikiem rodzimej nazwy stanowiska będzie zaczerpnięte z obcych systemów słowo Prosecutor, czyli oskarżyciel (czas. to prosecute – oskarżać, wnosić oskarżenie). W Polsce obowiązuje zasadniczy podział oskarżycieli na oskarżycieli publicznych i prywatnych. Wobec zawodowych prokuratorów trafnym jest zatem uwzględnienie w nazwie dodatku Public. Uzyskane określenie Public Prosecutor możemy jeszcze dodatkowo wzbogacić odniesieniem do danej jednostki prokuratury, czyli Public Prosecutor`s Office. Obecnie w Polsce na szczeblu powszechnym, pomijając jednostki wojskowe, wyróżniamy prokuratury rejonowe (District Prosecutor`s Offices), okręgowe (Regional Prosecutor`s Offices), apelacyjne (Appellate Prosecutor`s Offices) oraz Prokuraturę Generalną (Prosecution General). Na przykładzie prokuratury rejonowej możemy zatem wskazać, że prokurator rejonowy, stojący na czele prokuratury rejonowej, to District Prosecutor, natomiast prokurator prokuratury rejonowej to Prosecutor at the District Prosecutor`s Office. Pozostałe nazewnictwo tworzymy w analogiczny sposób, uzyskując czerpiące z obcych wzorców, ale jednocześnie oryginalne połączenia.