– “The court found the defendant guilty of 1st degree murder”

– “This is a homicide investigation!”

Te i inne wyrażenia możecie usłyszeć w popularnych amerykańskich serialach kryminalnych. Przekład słowa „zabójstwo” jest niemałą zagwozdką semantyczną dla wielu prawników i tłumaczy. To jak to jest z tym zabijaniem?

System polski

W polskiej nomenklaturze występują dwa główne pojęcia: „zabójstwo” oraz „nieumyślne spowodowanie śmierci”.

Zabójstwo na naszym rodzimym gruncie oznacza czyn przewidziany w art. 148 k.k. Jest to zawsze umyślne (intentional) pozbawienie życia innego człowieka, które popełnione może być z zamiarem bezpośrednim (malice aforethought/ direct intent) lub ewentualnym (conceivable/conditional intent) W art. 148 kk występują także jego (karane surowiej) typy kwalifikowane popełnione np.: ze szczególnym okrucieństwem– with particular cruelty; w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem – in connection with taking a hostage, rape or robbery; w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie– for motives deserving particular condemnation; z użyciem materiałów wybuchowych– through the use of firearms or explosives. Obok typów kwalifikowanych wyróżnia się także typy uprzywilejowane np. zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami (tzw. zabójstwo w afekcie) – due to the influence of an intense emotion justified by the circumstances.

Nieumyślne spowodowanie śmierci z art. 155 k.k. definiuje się jako umyślne działanie, którego nieumyślnym (unintentional) skutkiem była śmierć innej osoby, do której mogło dojść poprzez niezachowanie ostrożności (failure to exercise due care) albo w innych przypadkach określonych w prawie karnym.

A termin „morderstwo”?. Istnieje od lat w mowie potocznej jako synonim słowa „zabójstwo”, jednak nie jest to oficjalny język prawny. Zdarza się, że niekiedy określa się tym hasłem zabójstwa kwalifikowane. Co ciekawe kryminalistyka traktuje pojęcia „zabójstwo” i „morderstwo” jako dwa odrębne byty.

System anglosaski

W common law występuje termin murder. Jest to zabójstwo, które może być popełnione jedynie umyślnie (intentional). Pojęcie to dzieli na rozmaite postaci, kwalifikowane zależnie od okoliczności. W prawodawstwie USA są to: first degree murder (morderstwo pierwszego stopnia), second degree murder (morderstwo drugiego stopnia) i third degree murder (morderstwo trzeciego stopnia).

Kolejnym terminem, z którym możemy spotkać się na gruncie common law jest manslaughter. Jest to umyślne działanie, którego nieumyślnym następstwem była śmierć– zabójca nie miał zamiaru spowodowania śmierci (without malice aforethought), ale np. musiał się bronić. W niektórych krajach common law zaobserwować można dodatkowo występowanie pojęć voluntary manslaughter i involuntary manslaughter. Pierwsze dotyczy pozbawienia życia pod wpływem wzburzenia spowodowanego okolicznościami (tak jak „nasze” wspomniane wyżej zabójstwo w afekcie), drugie dotyczy niedbalstwa lub okoliczności, które polskie prawo karne uznałoby za kontratyp.

Różnica między murder a manslaugher zawiera się więc w intencji zabójcy.

Brzmi skomplikowanie? Fear not! Oba powyższe terminy spina w klamrę ogólne hasło homicide, obejmujące wszystkie działania lub zaniechania, których konsekwencją jest śmierć innej osoby. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że homicide nie zawsze oznacza popełnienie przestępstwa, niektóre jego formy są usankcjonowane przez prawo. W tej kategorii, w zależności od jurysdykcji, mieści się też bowiem często eutanazja (euthanasia) i kara śmierci (death penalty/ capital punishment). Jako ciekawostkę warto dodać, że z tego też powodu wydziały policyjne często noszą właśnie nazwę ‘’Homicide Department” – bo w momencie odkrycia zwłok nie wiadomo jeszcze czy to zaszło „murder” czy „manslaughter” i dlatego trzeba prowadzić „homicide investigation”. Właśnie w takim departamencie pracuje np. Brudny Harry (Clint Eastwood) we wszystkich klasycznych filmach 😉.

Więc jak to przetłumaczyć? Ściągawka

Podsumowując, przykładowe tłumaczenie może wyglądać w następujący sposób:

  • Homicide – pozbawienie człowieka życia/ spowodowanie śmierci
  • Manslaugher – nieumyślne spowodowanie śmierci
  • Murder – zabójstwo

Na koniec w gratisie dorzucamy garść przydatnych kolokacji ze słówkiem murder:

  • to commit a murder – popełnić zabójstwo;
  • murder weapon – narzędzie zbrodni;
  • murder scene – miejsce zbrodni;
  • murder victim – ofiara zabójstwa;
  • murder suspect – podejrzany o zabójstwo;
  • attempted murder – usiłowanie zabójstwa

P.Ch.

Źródła:

  • „Chapter 9: Criminal Homicide”. Criminal Law: Criminal Homicide. M Libraries. University of Minnesota.
  • Larson, Aaron (7 October 2016). „What Are Homicide and Murder”. ExpertLaw.
  • Legal English Expert
  • Kamil Frąckowiak Przestępstwo zabójstwa w Polsce i Wielkiej Brytanii (A. Marek, L.Gardocki, K.Daszkiewicz)
  • British Law Centers An Introduction to English Criminal Law Materials
  • Tłumaczenie kk z legalisa
  • Black’s Law Dictionary
  • Materiały z American Law Program